Mô hình trồng hồ tiêu ôm cây tràm ở Hậu Giang

Mô hình chuyển đổi hiệu quả

Trở lại vùng đất phèn huyện Long Mỹ (Hậu Giang) sau những ngày vui Xuân, đón Tết, đâu đâu cũng nghe bà con nông dân râm ran bàn tính chuyện làm ăn, đặc biệt là cây hồ tiêu trồng ôm cây tràm. Mô hình cây hồ tiêu ôm cây tràm cho hiệu quả kinh tế cao. Theo chỉ dẫn, chúng tôi tìm đến nhà ông Dương Thanh Bình ở ấp 1, xã Vĩnh Viễn, là người đầu tiên đưa cây hồ tiêu bén rễ ở vùng đất phèn này. Ông Bình kể rằng, trước đây vùng này đất bị nhiễm phèn nặng lắm, chỉ trồng được cây tràm, mía, khóm (dứa), còn lúa thì làm được một vụ vào mùa mưa, nhưng hiệu quả thấp. Ông từng trồng sầu riêng, rồi nhãn, vú sữa, cam, nhưng không hiệu quả… phải đốn bỏ. Trong lúc chưa biết chọn cây gì để chuyển đổi, ông nghe đứa con đi chơi ở Ba Hồ (Kiên Giang) về, kể mô hình trồng tiêu bên gốc tràm tốt dữ lắm, hiệu quả kinh tế cũng cao. Thế là ông đi tham quan học hỏi cách trồng.

Năm 2010, tận dụng số cây tràm hơn một năm tuổi sẵn có và một nọc tiêu của gia đình trồng để ăn sau nhà, ông Bình bắt đầu chiết ra trồng thử nghiệm 80 nọc tiêu. Do chưa có kinh nghiệm, nên chỉ có phân nửa số nọc tiêu phát triển tốt. Nhưng cũng từ số nọc tiêu này, ông lấy giống nhân rộng từ từ lên một nghìn nọc tiêu. Hiện, số nọc tiêu của ông được 2 đến 3 năm tuổi và cho thu hoạch. Năm 2015, ông thu được 800 kg tiêu khô (1 kg tiêu khô bằng 3 kg tiêu tươi), bán với giá 220 nghìn đồng/kg. Theo ông Bình, một nọc tiêu từ 5 đến 6 năm tuổi có thể thu hoạch từ 4 đến 5 kg tiêu khô và trên nữa thì thu hoạch từ 6 đến 7 kg tiêu khô. Thông thường một nọc tiêu có thể thu hoạch trên 20 năm, khi đó ta còn có thêm nguồn thu từ cây tràm.

Nói về kỹ thuật, ông Bình chia sẻ: Trước tiên là trồng cây tràm hơn một năm tuổi phải đào sâu từ 5 đến 7 tấc, tiếp giáp với mặt nước, sau đó dùng vôi bột rải lên gốc tràm để hạ độ phèn trước khi đặt dây tiêu, với mật độ từ 1,5 đến 2 m một nọc tiêu và chỉ sử dụng phân chuồng. Với kỹ thuật này, tràm và tiêu không cạnh tranh dinh dưỡng với nhau, quá trình sinh trưởng của tràm và tiêu đều bảo đảm.

Sau khi trồng, cần bón nhiều phân chuồng và phân hữu cơ. Liều lượng bón sẽ tăng theo sự phát triển của cây nhằm tạo độ tơi xốp, có nhiều dinh dưỡng cho tiêu phát triển. Phân hữu cơ có tác dụng tạo môi trường sống cho nhiều sinh vật đối kháng làm giảm nấm bệnh cho tiêu… “Nói chung, trồng tiêu rất dễ, nhẹ công chăm sóc. Nếu dây tiêu phát triển tốt, đúng sức từ 7 năm tuổi trở lên thì hiệu quả một công tiêu bằng 40 công lúa !” - ông Bình so sánh và cho biết chi phí cho một nọc tiêu từ khi trồng đến cho thu hoạch (3 năm), bao gồm bầu tiêu giống (6 nghìn đồng), cây tràm (20 nghìn đồng), tiền công lên liếp, phân bón… khoảng 100 nghìn đồng. Sau ba năm, một nọc tiêu cho thu hoạch khoảng 1 đến 2 kg tiêu khô, đủ lấy lại vốn. Có thể nói, mô hình này phù hợp với hộ nghèo, ít đất sản xuất, chỉ cần một đến hai công đất trồng tiêu, thì chẳng những có cơ hội thoát nghèo mà còn có thể làm giàu!

Khuyến khích nhân rộng

Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) huyện Long Mỹ Lê Hồng Việt nhìn nhận: Qua theo dõi, mô hình trồng tiêu trên gốc tràm ở vùng đất phèn được đánh giá thật sự có hiệu quả. Có thể dùng nhiều loại cây để làm nọc tiêu, nhưng chỉ sau vài năm thì nọc sẽ bị gãy đổ hoặc chết, còn đầu tư trụ xi-măng thì rất tốn kém. Trong khi đó, tràm là loại cây lâu năm, có nhiều lớp vỏ, giữ nước tốt, vì thế làm nọc tiêu sẽ không lo bị ảnh hưởng. Ngoài ra, tán tràm còn giúp dây tiêu hạn chế được ảnh hưởng của thời tiết bất lợi. Điều khá thú vị là các vườn tiêu đều phát triển tốt, năng suất khá cao, ít bị sâu bệnh. Qua tìm hiểu thấy rằng, từ bộ rễ của cây tràm tiết ra một số chất diệt được các nấm bệnh trên cây tiêu. Đây thật sự là mô hình giảm nghèo hiệu quả, cần nhân rộng. Thực tế đã có nhiều bà con mạnh dạn chuyển đổi, đến nay qua thống kê sơ bộ toàn huyện Long Mỹ đã có hơn 10 ha trồng tiêu bên gốc tràm.

Theo Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hậu Giang Nguyễn Vĩnh Phúc, năm 2009, diện tích tràm của huyện Long Mỹ là 431 ha, hiện nay chỉ còn 226 ha. Nguyên nhân diện tích rừng giảm là do trồng tràm cho thu nhập thấp nên người dân đã chuyển đổi sang các loại cây trồng khác. Việc trồng tiêu ôm cây tràm được xem là mô hình hay, vừa giúp địa phương phát triển diện tích, tăng độ che phủ của rừng tràm, vừa giúp bà con tăng hiệu quả kinh tế trên cùng một đơn vị diện tích.

Ở tỉnh Hậu Giang có hơn 50 nghìn ha đất nhiễm phèn, tập trung ở các huyện Phụng Hiệp, Long Mỹ, Vị Thủy và TP Vị Thanh. Đất phèn rất khó sản xuất cây trồng, nhưng việc nông dân dùng cây tràm sống làm trụ để trồng hồ tiêu mang hiệu quả kinh tế cao là cách làm sáng tạo. Mặc dù hiện nay diện tích còn ít so với các loại cây trồng khác, nhưng hồ tiêu hứa hẹn sẽ mang đến thu nhập khá cho người dân ở vùng đất phèn này. Đây thật sự là một mô hình làm ăn mới cần được các ngành có liên quan nghiên cứu và nhân rộng ở từng địa phương có điều kiện thích hợp, trên cơ sở có quy hoạch phát triển phù hợp, theo hướng sản xuất hồ tiêu hữu cơ và bền vững.

Giám đốc Sở NN và PTNT Hậu Giang Nguyễn Văn Đồng cho biết: Để nhân rộng mô hình này, trước tiên các huyện có đất bị nhiễm phèn cần tuyên truyền vận động bà con chuyển đổi, trên cơ sở tổ chức cho bà con tham quan thực tế mô hình trồng tràm - tiêu. Song song đó, để hỗ trợ bà con cải tạo vườn tạp chuyển sang mô hình này thì có thể lồng ghép vào Đề án chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi giai đoạn 2014-2016 và định hướng đến năm 2020 của tỉnh. Trong đề án này, người dân sẽ được hỗ trợ vay 70% tổng nhu cầu vốn cho mô hình sản xuất và được ngân sách tỉnh hỗ trợ 50% lãi suất trong hai năm đầu. Mặt khác, trong chủ trương tái cơ cấu ngành lâm nghiệp giai đoạn 2016-2020 của tỉnh cũng đã có chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm xây dựng các mô hình sản xuất nông - lâm kết hợp, trong đó chú trọng mô hình tràm - tiêu để nhân rộng ở các địa phương có đất phèn.